Ghislane, Vol Verwachting – Kerst 2022

18 december 2022 4e zondag van de Advent

Inleiding

Lieve mensen, van hárte welkom. Vandaag is het alweer de 4e Advent. De Advent maakt heel voelbaar wat diep in ons hart leeft: verlangen, verwachtingsvol uitzien naar….maar wat ìs dat dan toch voor verlangen? Want natuurlijk, we zien uit naar het Kerstfeest, naar de geboorte van Jezus. Maar dat verlangen gaat diéper:
wat is de diepste betekenis van de geboorte van Jezus? En dan kom ik weer met die spreuk van kerkvader Augustinus, u heeft hem al vaak van me gehoord:” onrustig is ons hart tot het rust in U”. Ik denk, dat dát verlangen leeft in het diepste diep van ons binnenste: het verlangen om in eenheid met God onze Vader te leven, zoals Jezus dat bidt in Zijn hogepriesterlijk gebed: ”mogen allen een zijn zoals Gij in Mij en Ik in U, dat ook zij in ons zijn”. Jezus is de ‘Middelaar’, of zoals dat theologisch wordt gezegd ‘per Christum ad Deum’: door Christus naar God. En het is toch zo heel erg jammer, dat we vaak veel te weinig luisteren naar dat verlangen diep in ons. Het wordt zo makkelijk overspoeld door de drukte van de dagelijkse dingen, maar ook door de tijdsgeest waar we allemaal óók door beïnvloed worden: naast de illusie van de maakbaarheid, dat we het allemaal zèlf kunnen bepalen, met ons kleine ikje centraal, wordt in onze tijd vaak meer aan Geld gedaan dan aan God, en het verstand wordt ver overgewaardeerd boven onze diepe intuïtie, wat leeft in ons hart. Misschien dat ‘geloven’ (mede) daardoor zo aan de rand van ons leven is komen te staan..? Daarom is de Advent ook zo’n heerlijke tijd: álles staat gericht op het uitzien naar het Licht van Kerstmis, we worden haast als vanzelf toch meer gericht op dat diepe verlangen dat in ons leeft…vandaag horen we hoe het allemaal begonnen is, met Maria en Jozef. We gaan er straks dieper op in, maar laten we nu eerst even stil worden, en hier aanwezig komen, helemaal zoals we zijn, en ruimte maken in ons hart, om te kunnen ontvangen wat God onze Vader ons wil geven …

Laat ons bidden……Heer van ons leven, wij bidden u, laat Uw Geest werkzaam worden in ons, open onze oren en vooral ons hart, maak ons ontvankelijk voor Uw Woord dat wij nu gaan horen, dat wij het gaan verstaan in de diepe betekenis ervan, opdat wij zo meer en meer gaan begrijpen hoe Uw Woord in ons tot léven kan komen, en wij echt liefdevolle mensen kunnen worden, met alles wat in ons is, opdat wij daardoor iets van Uw Geest en Liefde tot leven kunnen brengen in onze tijd en onze wereld

Eerste Lezing: Jesaja 7,10-14

Uit de Profeet Jesaja

In die dagen sprak Jesaja tot Achaz: “Vraag de Heer uw God om een teken, hetzij hoog in de hemel of diep in de hel.” Maar Achaz antwoordde: “Ik vraag niet om een teken. Ik wil de Heer niet op de proef stellen.” En Jesaja sprak: “Luister dan, huis van David, is het u niet genoeg mensen te ergeren, dat gij ook mijn God tot ergernis wilt zijn? Daarom geeft de Heer u ook ongevraagd een teken: Zie, de jonge vrouw zal ontvangen en een zoon baren, en zij zal hem noemen: “Immanuël”: “God met ons”.

Tweede Lezing: Romeinen 1,1-7

Begin van de brief van de heilige apostel Paulus aan de christenen van Rome
Van Paulus, dienstknecht van Christus Jezus, door Gods roeping apostel, bestemd voor de dienst van het evangelie, dat God eertijds door zijn profeten in de heilige schriften heeft aangekondigd. Het is de boodschap over zijn Zoon, die naar het vlees is geboren uit het geslacht van David, die naar de heilige Geest is aangewezen als Zoon van God door Gods machtige daad, door zijn opstanding uit de doden, Jezus Christus onze Heer. Door Hem heb ik de genade van het apostelschap ontvangen, om ter ere van zijn naam onder alle volken mensen te brengen tot de gehoorzaamheid van het geloof. Ook gij hoort bij hen, geroepen als gij zijt door God tot de gemeenschap van Jezus Christus.
Ik zend mijn groeten aan u allen in Rome: God heeft u lief en riep u tot zijn heilige gemeente. Genade en vrede voor u vanwege God onze Vader en de Heer Jezus Christus!

Evangelielezing: Mattheüs 1,18-24
Uit het heilig evangelie van onze Heer Jezus Christus volgens Mattheüs
De geboorte van Jezus Christus vond plaats op deze wijze. Toen zijn moeder Maria verloofd was met Jozef, bleek zij, voordat ze gingen samenwonen, zwanger van de heilige Geest. Omdat Jozef, haar man, rechtschapen was en haar niet in opspraak wilde brengen, dacht hij er over in stilte van haar te scheiden. Terwijl hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer die tot hem sprak: “Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd Maria, uw vrouw, tot u te nemen; het kind in haar schoot is van de heilige Geest. Zij zal een zoon ter wereld brengen die gij Jezus moet noemen, want Hij zal zijn volk redden uit hun zonden.” Dit alles is geschied, opdat vervuld zou worden wat de Heer gesproken heeft door de profeet, die zegt: “Zie, de maagd zal zwanger worden en een zoon ter wereld brengen en men zal Hem de naam Immanuël geven.” Dat is in vertaling: God met ons. Ontwaakt uit de slaap deed Jozef zoals de engel van de Heer hem bevolen had en nam zijn vrouw tot zich.

Overweging:
Het is fascinerend hoe Mattheus (het begin van) zijn evangelie gecomponeerd heeft. Hoe hij de geboorte van Jezus zet naast het ontstaan, de wording van de wereld en het ontstaan, de wording van de mensen – zoals dat in het boek Genesis verhaald wordt. Kernachtiger kan hij niet aangeven, hoe de geboorte van Jezus een nieuw begin is, na het eerste begin zoals dat in Genesis verhaald wordt.
In het boek Genesis staat er eerst: “dit zijn de verwekkingen van hemel en aarde” en iets verder “dit is het boek van de genesis, het boek van de verwekkingen van de mens” – in precies dezelfde Hebreeuwse woorden zoals ik me heb laten vertellen. En dáárom begint Mattheus zijn evangelie met de geslachtslijst waar Jezus uit voortkomt: het boek van de genesis, de verwekkingen vanaf het begin, het boek van de wording van Jezus Christus, de zoon van David, de zoon van Abraham. Mattheus plaatst de geboorte van Jezus helemaal in de Joodse traditie, vanaf het allereerste begin, het scheppingsverhaal. Het evangelie van vandaag gaat daar concreet op verder: hoe Jezus geboren is uit de maagd Maria: zij was al zwanger van de H. Geest nog voor ze gemeenschap met Jozef had gehad. Zoals in den beginne de Geest van God over de wateren zweefde, zo komt nu, bij dit nieuwe begin, de Geest Gods over Maria. Het is ook geheel in lijn met hoe de mensen die Hem hebben meegemaakt Jezus hebben ervaren: als Zoon van God. Want we moeten niet vergeten – mèt alle scepsis die er soms wellicht kan zijn over het ontstaan van de evangeliën, en hoe letterlijk-wáár al die verhalen wel en niet zouden zijn- we moeten niet vergeten dat de evangeliën zijn opgeschreven, zijn ontstaan door de ervaring die mensen aan Jezus hebben opgedaan. Wij horen daardoor nu nog steeds over Jezus: Hij werd als Zoon van God ervaren. Dat is waarachtig niet gering, laat dat even doordringen! Over òns zal zo’n verhaal niet worden opgeschreven! Maar nu al meer dan 2000 jaar wordt deze ervaring, dit verhaal over Jezus verteld en doorverteld.
Vandaag horen we ook over Jozef, zoon van David. Jozef wordt in een droom opgeroepen om niet bevreesd te zijn Maria als vrouw te nemen, èn om het kind zijn naam te geven. Want in de Joodse traditie moest de váder het kind zijn naam geven. En zo wordt Jezus door Jozef afstammeling van David: de Messias werd immers verwacht uit het huis van David. Die droom geeft aan, dat daardoor ook Jozef in het heilsplan van God betrokken is. Want een droom wil zeggen, dat er van Godswege wordt ingegrepen, dat God ermee van doen heeft. En dat bevestigt Mattheus dan nog eens nadrukkelijk: ”dit alles is geschied opdat vervuld zal worden wat de Heer gesproken heeft door de profeet” . We hebben het Jesaja horen zeggen in de 1e lezing.
Lieve mensen, vandaag wordt ons door Mattheus heel expliciet aangezegd dat Jezus de langverwachte Messias ìs. En niet zo maar door iemand. Wij hebben ons geloof waarschijnlijk gekregen van onze ouders, we zijn er in opgevoed, het werd ons aangezegd, zonder dat wij er een eigen erváring bij hadden. Maar Mattheus is iemand die er bij is geweest, die Jezus heeft meegemaakt, hij was een van de apostelen van Jezus, die met Hem is rondgetrokken…..Ik denk, dat we daar wel eens wat meer bij mogen (moeten?) stilstaan, hoe ècht de ervaring is geweest, van Mattheus, de andere apostelen en van ál die mensen die Jezus hebben meegemaakt. Die door die ervaring niet anders kònden dan in woorden uitzeggen dat Hij de Zoon van God was. En die daar zó van onder de indruk waren, dat ze het wel móesten doorvertellen en op schrift stellen. Hun mond liep over waar hun hart vol van was. En bv de wetenschapper Lucas (arts was hij waarschijnlijk, een hoogontwikkelde niet-Jood), Lucas vertelt hoe hij alles nauwkeurig is nagegaan, om zijn lezer (Theofilus) te kunnen overtuigen van de betrouwbaarheid van de berichten die rondgingen. Waarom leg ik hier nu zo de nadruk op, ook op die wetenschappelijke houding van bv evangelist Lucas? In onze tijd is de ratio, het verstand immers overheersend: meten is weten. We hebben behoefte aan rationele, liefst wetenschappelijk bewezen feiten….Maar daarmee komen we er niet, de ratio alléén is niet zaligmakend.. En ik zou ons ook zo graag die ervaring gunnen, die Mattheus en de mensen van toen hebben gehad. En dat is niet onmogelijk, ook al zijn wij er niet bij geweest. Het bijzondere kenmerk van de Bijbel, van al die verhalen die daarin staan opgeschreven, vind ik, dat ze ook míj, ook òns kunnen ráken, dat wij diep in ons hart zo geraakt kunnen worden, dat we voelen, dat het wáár is, dat het geen verhaal is uit een ver verleden, maar dat het nog steeds actueel is, hier en nu, ook voor ons, waar wij nu zijn. Dat Jezus ook òns rechtstreeks kan raken in ons hart, en ons in beweging kan brengen, zoals dat ook toen gebeurde, dat Hij er dus – nog steeds – ìs….dat het verlangen dat zo diep in ons leeft, door Hem gevoed wordt, dat we vóelen, dat Hij het antwoord is op ons verlangen….We komen hier op het gebied van de mystiek. Ook al huiver ik altijd om dit woord te gebruiken, omdat het zo vaak misbruikt wordt in onze tijd, alsof het zou gaan om kaarsjes en wierook en vaag gedoe etc. ….Maar Karl Rahner, een jezuïet die een belangrijke rol heeft gehad in het 2e Vaticaans concilie zei: “de gelovige van de toekomst zal een mysticus zijn of zal niet zijn”. Ik wil u graag de definitie van mystiek aanreiken van de jezuïet pater Deblaere: “mystiek is een directe en bewuste ervaring van Gods Tegenwoordigheid”. Kijk, en dát is precies wat wij ook hier en nu kunnen ervaren als we geraakt worden door de woorden van de Schrift: dat we Gods Tegenwoordigheid kunnen ervaren. Heel concreet ‘doet’ het Woord van God dan wat met je, dat kun je dan voelen in je hart. Is dat niet bijzònder? Zo is Hij voelbaar en ervaarbaar ’Aanwezig’ in de woorden van de Schrift! Speciaal nu in deze Adventstijd mogen we ons daarover verheugen, en ernaar uitzien, dat Hij komt, in ons hart, ervaarbaar zoals 2000 jaar geleden, zodat ook onze mond overloopt van waar ons hart vol van is. Dan zal Jezus niet alleen in de stal van Bethlehem geboren zijn, maar wordt Hij ook in ons hart geboren. Wat zal dat een zalig Kerstfeest zijn! Amen. Dat het zo moge zijn.

Slotgebed”:
Leer mij waar en hoe U te zoeken
Heer, mijn God,
leer mijn hart waar en hoe U te zoeken.
Heer, mijn God,
leer me waar en hoe U te vinden.
Gij zijt mijn Heer en mijn God
en ik heb U nog nooit gezien.
Gij hebt mij geschapen;
Gij hebt mij herschapen;
alles wat goed is, hebt Gij me gegeven
en nóg ken ik U niet.
Om U te zien
hebt Gij mij geschapen
en dát waarvoor Gij mij geschapen hebt,
heb ik nog steeds niet gedaan.
Leer me U te zoeken
en laat me U zien als ik U zoek.
Want ik kan U niet zoeken,
tenzij Gij ’t mij leert.
Ik kan U niet vinden,
tenzij Gij U aan mij toont.
Wek in mij het verlangen om U te zoeken
en laat me bij ’t zoeken verlangend naar U uitzien.
Laat me U vinden door mijn liefde
en laat me U beminnen eens ik U gevonden heb.
Anselmus van Canterbury (1033-1109)