Deur die naar stilte open staat

(Bewerking van een gesprek in 1991 met Clary Braun JMJ bij gelegenheid van het vijfjarig bestaan van Ons Huis )

Het is een komen en gaan van gasten in Ons Huis, vanuit het stadje Culemborg zelf en de rest van het land. Wat direct opvalt bij het binnenkomen is het duidelijke dagprogramma, waarin met regelmaat tijd is ingeruimd voor stilte. Niet alleen in de gebedstijden maar ook bij het begin en het einde van de dag. De gasten vragen wel eens:

Is stilte zo belangrijk voor jullie?

Ja, niet alleen als onderdeel van het dagprogramma. Dat is een menselijke manier om het belang ervan uit te drukken. Maar de ontstaansreden en het fundament van Ons Huis is de uitnodiging, het verzoek van de Heer zelf: "Stel een teken dat Ik de moeite waard ben."

Die Ik is Degene naar wie ieder mens zoekt en verlangt, bewust of onbewust: als Bron of Vuur of de Grote Onbekende, als Tochtgenoot of Vriend. Maar uiteindelijk is Hij de Eerste en de Laatste. Stilte kan dat verlangen bewust maken. Concreet, i­n de tijd, sta je stil bij je leven, bij het leven van mensen in Ons Huis, in de stad Culemborg en wereldwijd.

Soms veroorzaakt dat verwarring, spanning, omdat er zoveel in een mensenleven te beleven valt en omgaat, iedere dag. Stilte kan bedreigend zijn, zeker in het begin en dan is het belangrijk dat er een gesprek of meerdere gesprekken op kunnen volgen.

Langzaam maar zeker komt er een rustpunt in je leven en ordening, die opent naar ontmoeting.

Leven er verlangens naar de toekomst toe?

Dat mensen blijven komen en dat het present stellen van Ons Huis en van de Stilteruimte nog wat duidelijker wordt:

Midden in de concrete werkelijkheid een teken zijn van de stille, trouwe Aanwezige in ons midden. God met ons, heel nabij in ieders leven, midden in ons verdriet, in onze drukte, in onze levenssituatie. Niet als een God die alle pijn en verdriet wegneemt, maar die erbij is en je menselijkerwijs gesproken bij de hand neemt en zegt: Ik ben er ook voor jou. En als die werkelijkheid diep doordringt in het hart van de mens, dan komt vanzelf de wedervraag: Wil jij er ook voor Mij zijn? Dat betekent: voor ieder die je in je leven ontmoet. Heel eenvoudig als kwetsbare, kleine mensen op de weg van liefde, vrede en gerechtigheid.

De weg ten leven is altijd de weg van de waarheid, de weg van groei naar wie je werkelijk bent. Als je daardoorheen durft te gaan en je weet je ook bemoedigd door een medemens, die die weg ook is gegaan en gaat, en ten diepste door Jezus zelf, dan opent zich een heel vruchtbare stilte, waarin je op een gegeven moment echt Gods stem, Gods Geest, Gods melodie mag beluisteren. De vragen die bij de beleving van deze gebedstijden opkomen, bespreken we in een persoonlijk gesprek of spontaan aan tafel of bij de koffie. Tijdens de gebedsavond op donderdag, bij een retraite met persoonlijke begeleiding, tijdens een gebedsweek en op onze drie-jaarlijkse bezinningsdagen geven we concrete richtlijnen en ook gezamenlijke stilte-oefeningen. Uitwisseling via een kringgesprek helpt het eigen concrete leven binnen te brengen in het leven van de Schrift, en omgekeerd stroomt het Leven van de Schrift binnen in het eigen leven.

Worden jullie gesteund vanuit de plaatselijke gemeenschap Culemborg?

We mogen er zijn binnen de verschillende geloofsgemeenschappen. Spontane reacties op onze eenvoudige publicaties, hartelijkheid en vriendschap van velen, burencontacten en fijne ontmoetingen doen ons goed. Zowel in de tweede schaal als in de contactgroep zitten Culemborgers vanuit verschillende kerken.

Stilte is dus voorwaarde tot ontmoeting?

Ontmoeting kun je niet maken, dat is een geschenk, een gave, iets wat je ontvangt. Ontmoeting tussen mensen kun je niet forceren: als er geen relatie is of iemand opent zich niet, dan is ontmoeting niet mogelijk. Er is wederkerigheid nodig. De stilte zelf opent en daarom kan ze ook bedreigend zijn. En toch verlangt een mens ernaar. We zien dat in onze tijd. Stilte-centra, bouw van geluidswallen, geluiddempende wallen aan de ene kant en het mobieltje en de I-pod aan de andere kant, die juist de stilte verdringen.

Is het herkenbaar in het leven van mensen, dat stilte bedreigend kan zijn?

Wanneer je je bewust wordt van onrust in je leven, als de vraag opkomt: waar ben ik mee bezig, hoe moet ik verder? Dan roept stilte je enerzijds op en tegelijk is ze bedreigend, omdat je leven zoals het in feite is, in het volle licht komt te staan. Een concrete aanleiding daarvoor kan b.v. zijn over-activiteit, ziekte, een verandering in je levenssituatie, een verlangen naar verdieping.

Moet er dan helderheid of herordening plaats vinden?

Stiltebeleving is dan heel concreet: je eigen leven plaatsen in het licht van Gods liefde en waarheid. Dat is de grondhouding die ook in de Schrift te vinden is: Hier ben ik, zei Samuel. Allereerst aanwezig zijn in de ruimte waarin je bent. Die in je opnemen. Ook de mensen die er zijn. Langzaam maar zeker er ook zelf zijn. Dat lijkt eenvoudig, maar deze grondhouding van hier ben ik roept heel veel op. Want als ik er werkelijk ben, dan is dat een heel gevuld 'hier ben ik', met verdriet, vreugde, teleurstelling, boosheid en verlangen. En daardoorheen groeit een rustig weten: ik mag er zijn! Dat komt omdat in die stilte Iemand aanwezig is, die mij zegt: Jij bent kostbaar in Mijn ogen, Ik heb je lief. Als ik dat durf toe te laten, groeit er langzamerhand ook een stilte in mijzelf en in die groeiende stilte kan ik open komen voor de Ander en daarin ook voor de ander die ik verder op de dag weer ontmoet.

In het drukke dagelijkse leven kun je helemaal niet stil zijn. Daar is geen tijd voor en ook plekken die daarin helpen, ontbreken.

Dat is waar, maar daarom is het juist fijn dat wij in Ons Huis de mogelijkheid hebben om uit eigen ervaring te laten zien, dat juist in drukte en actie, in verdriet ook, een plaats voor stilte en gebed belangrijk en mogelijk is en dat we in alle vrijheid stilte mogen en kunnen aanbieden.

Zouden jullie Ons Huis kunnen karakteriseren als een Stilte-centrum?

Wij karakteriseren het liever als een huis voor gastvrijheid, gebed en gesprek. Iedereen is bij ons welkom, die eens van gedachten wil wisselen en wil stilstaan bij zijn of haar leven. We ontvangen gasten voor kortere of langere tijd, met een maximum van vijf dagen. Ze komen uit verschillende kerken, uit heel Nederland, jong of oud, man of vrouw, ook uit Culemborg en omgeving. Mensen mogen zich bij ons thuis voelen en mogen er zijn wie ze zijn.

En doordat ze in zo een klimaat kunnen zijn en leven, komen ze in de Stilteruimte langzamerhand ook meer bij Hem die zegt: Jij mag er zijn. En omgekeerd, omdat zij in de stilte meer zichzelf worden en er mogen zijn, openen zij zich meer voor ons en voor de gasten en ook in hun eigen woon- en leefsituatie.

Geven jullie ook oefeningen of cursussen om te ontdekken dat stilte een belangrijke plaats in het leven in neemt?

Echt cursussen niet. We hebben onze gebedstijden heel eenvoudig opgezet vanuit de Schrift en volgen daarbij de liturgie van de dag. Uit oecumenisch oogpunt nemen we een woord vanuit de Schrift als uitgangspunt. Daar zijn we wat stil bij in de rustgevende belofte van Jezus: Waar twee of drie in Mijn Naam samen zijn, daar ben Ik in hun midden.

Jezus zegt van zichzelf: Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.